تعویض روغن گیربکس اتوماتیک

ساختمان کلی گیربکس

یکی از اجزای اصلی در سیستم انتقال قدرت گیربکس خودرو می باشد که از پوسته، شفت و چندین چرخ دنده تشکیل شده است. تغییر گشتاور تولید شده توسط پیشرانه و تنظیم سرعت دورانی چرخ ها از وظایفی هستند که به عهده گیربکس خودرو می باشند.

نکته حائز اهمیت این است که چرخ دنده های موجود در گیربکس پیوسته در حال چرخش هستند و برای پیشگیری از اصطکاک و آسیب های ناشی از چرخش و درگیری مداوم باید از روغن گیربکس استفاده کرد. روغن گیربکس مسئول نرم، مرطوب و خنک کردن جعبه دنده و چرخ دنده ها می باشد.

نکته قابل توجه دیگر این است که خودروهای با دنده دستی و اتوماتیک دارای ساختمان اصلی یکسانی هستند و تفاوت اصلی آن ها در عملکرد آن ها می باشد. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی استفاده از گیربکس­های اتوماتیک نیز رواج بیشتری پیدا کرده است و پیش بینی می­شود که استفاده از خودروهای دارای گیربکس دستی به مرور مقبولیت خود را از دست بدهد و از مدار تولید خارج گردند.

روغن گیربکس (واسکازین) چیست؟

به ‌طور کلی، روغن ‌کاری برای بخش­های متحرک خودرو یا هر وسیله مکانیکی دیگر لازم و ضروری است چرا که ادامه حرکت در این بخش­ها بدون هرگونه روان سازی غیر ممکن است.

روغن گیربکس یا واسکازین هم نوعی روان ‌ساز است که باعث می ‌شود قطعات و بخش ‌هایی از خودرو که داخل جعبه ‌دنده یا همان گیربکس قرار گرفته‌­اند نیز روان ‌سازی شوند و کارشان را به ‌درستی ادامه دهند.

جالب است بدانید که این روغن به روان ‌سازی قطعات مربوط به دیفرانسیل و جعبه‌ فرمان هم کمک می‌کند.

اهمیت تعویض روغن گیربکس

تمامی قطعات سیال خودرو نیاز به رسیدگی و تعویض مداوم دارند؛ با این تذکر که زمان تعویض هر یک را باید به درستی تشخیص داد تا از بروز عواقب ناخوشایند جلوگیری گردد.

مزایای تعویض به موقع روغن گیربکس

• گیربکس روان­­تر و بهتر به کار خود ادامه می‌­دهد .
• عمر مفید قطعات موجود در گیربکس بیشتر می­‌شود .
• درجه‌ حرارت گیربکس کاهش پیدا می­کند و از بروز هرگونه آسیب پیشگیری می­شود.
• کاهش صدای قطعات موجود در گیربکس و بهتر شدن عملکرد خودرو.

جالب است بدانید که برخی از رانندگان با این تفکر که یکبار هزینه کردن برای خودرو می­تواند آن را در برابر خرابی های احتمالی مصون کند، برای خودروی خود سنگ تمام می ‌گذارند؛ برای مثال این قسم افراد تصور می کنند که یکبار خرید روغن گیربکس عالی کافی است در حالی که برخی قطعات خودرو از جمله گیربکس نیاز به توجه و کنترل مداوم دارند.

کنترل مداوم خودرو باعث می­شود که از بروز خرابی ها تا حد زیادی جلوگیری شود و عملکرد مناسبی را بتوان از خودرو شاهد بود. همان گونه که گفته شد، حتی اگر گران ‌ترین و با کیفیت ‌ترین روغن را هم برای خودروی خود بخرید، باز هم روزی می ‌رسد که باید آن را عوض کنید.

روغن گیربکس یا هر روغن دیگری در خودرو که به ‌موقع تعویض نشود، خاصیت خود را از دست می‌ دهد و تبدیل به مایعی مانند آب می ‌شود که از عهده روغن‌ کاری و روان ‌سازی برنمی ‌آید.

تشخیص بهترین زمان تعویض روغن گیربکس

فرقی نمی ‌کند که خودروی شما دارای سیستم گیربکس ‌دستی باشد یا اتوماتیک؛ در هر حال، نیاز به تعویض روغن گیربکس وجود دارد:

تعویض روغن در خودروهای دارای گیربکس دستی

در خودروهایی با سیستم گیربکس ‌دستی معمولا پس از مدتی که از خودرو استفاده شود، روغن گیربکس آلوده می­گردد. البته ممکن است روغن کماکان کیفیت و حالت طبیعی ‌اش را حفظ کند اما واقعیت این است که دچار آلودگی شده است.

در حقیقت به‌ مرور زمان، فرسایش دنده و یاتاقان باعث ایجاد ذرات فلزی بسیار ریزی در حد ذرات میکروسکوپی در روغن گیربکس می ‌شود؛ ذراتی که سیال را غلیظ و آلوده می­‌کنند. این آلودگی مانع از آن می‌­شود که روغن گیربکس به‌ درستی عملیات روان ‌سازی را انجام دهد.

کارشناسان معتقدند که هر 50 تا 100 هزار کیلومتر باید به فکر تعویض روغن گیربکس باشید. البته اگر از خودرو زیاد از حد کار می‌ کشید و در شرایط دشوار رانندگی می‌ کنید، زمان تعویض روغن گیربکس به هر 25 هزار کیلومتر هم خواهد رسید. راننده‌ های تازه‌ کار، کسانی که مدام در ترافیک اسیر می‌ شوند و راننده‌ های کوه و کوهستان باید حواس‌ شان را جمع کنند و زود تر از 50 تا 100 هزار کیلومتر اقدام به تعویض روغن گیربکس کنند.

به ‌طور کلی، زمانی که نیاز به تعویض دنده زیاد باشد، زمان تعویض روغن هم زودتر از حالات عادی و طبیعی فرا می ‌رسد .

تعویض روغن در خودروهای با سیستم گیربکس اتوماتیک

در گیربکس ‌های اتوماتیک حرارت بیشتری نسبت به گیربکس‌ های دستی ایجاد می‌ شود. همین افزایش دما و حرارت است که کیفیت روغن را از بین می برد. فرسودگی قطعات داخل گیربکس نیز باعث جلو آمدن زمان تعویض روغن گیربکس می‌ شود. اگر می‌ خواهید که عملکرد خودرو را تحت ‌تأثیر مسائلی قرار ندهید که قابل ‌پیشگیری هستند، حواستان به تعویض روغنِ به ‌موقع باشد.

نظر کارشناسان برای زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک هر 100 هزار تا 150 هزار کیلومتر است. البته اگر زودتر دست به کار شوید و مثلا هر 50 هزار کیلومتر تعویض روغن گیربکس را انجام بدهید هم ضرری ندارد .

عواقب زیاد ریختن واسکازین در گیربکس خودرو

روغن گیربکس نیز مانند روغن موتور باید به اندازه و میزان مشخصی داخل گیربکس ریخته شود. لیست زیر شامل عواقب زیاد ریختن واسکازین در گیربکس اتومبیل است:

1. افزایش بیش از حد فشار: استفاده بیش از حد روغن گیربکس می‌تواند باعث افزایش فشار شود. متعاقبا افزایش فشار باعث تولید حباب‌های هوایی در جعبه‌ دنده خواهد ‌شد. حباب‌های هوا، خاصیت چسبندگی روغن گیربکس را افزایش می‌دهند و باعث ایجاد صدمات جدی به گیربکس اتومبیل می‌شوند.
2. داغ شدن بیش از حد گیربکس: یکی از عواقب زیاد ریختن واسکازین در گیربکس اتومبیل، نشتی آن است. نشت روغن گیربکس نیز باعث پایین آمدن سطح روغن شده و این خود باعث داغ شدن بیش از حد گیربکس می‌شود.
3. جا نرفتنِ روان دنده: افزایش فشار در نهایت می‌تواند منجر به آسیب دیدن کاسه نمد شود و آسیب دیدگی کاسه نمد مبدل گشتاور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کار نکردن موثر مبدل گشتاور نیز می‌تواند باعث جا نخوردن روان دنده شود.

آیا می توان روغن گیربکس را در منزل عوض کرد؟

این نکته را در نظر داشته باشید که عملکرد گیربکس در عملکرد کل خودرو بسیار تاثیر‌گذار است پس توصیه می­شود که حتما این کار را به یک تعمیرکار ماهر بسپارید. چرا که تعمیرکار ماهر اندازه و برند مناسب گیربکس اتوماتیک شما را بهتر تشخیص می‌دهد.

تعویض روغن گیربکس به صورت دستی بهتر است یا با دستگاه‌های تمام اتوماتیک؟

تعویض روغن گیربکس به روش دستی که معمولا رایج‌تر است دارای ایراداتی است، از جمله می‌توان به این نکته اشاره کرد که در تعویض دستی گاها در برخی خودروها امکان خارج کردن تمام روغن کهنه وجود ندارد و همیشه مقداری از روغن سوخته داخل گیربکس می‌ماند؛ حال آنکه دستگاه‌های تمام اتوماتیک تمام روغن کهنه و سوخته را از گیربکس خارج می­کنند تا روغن سالم جایگزین گردد.

آیا روغن گیربکس دستی با روغن گیربکس اتوماتیک فرق دارد؟

بله، روغن این دو نوع گیربکس با هم فرق دارند. شاید ساده‌ترین پاسخ به این سوال این باشد که روغن واسکازین مخصوص خودروهایی با گیربکس دستی و روغن گیربکس مخصوص خودروهایی با گیربکس اتوماتیک است. پس دقت کنید که روغن مصرفی این گیربکس‌ها با هم تفاوت بسیاری دارند و باید از روغن مناسب استفاده شود.

چند لیتر روغن برای تعویض روغن گیربکس نیاز است؟

مقدار روغن گیربکس برای هر خودرو متفاوت است و ممکن است حجمی بین 6 لیتر روغن تا 9 لیتر روغن جدید برای تعویض روغن گیربکس مورد نیاز باشد. البته به این نکته توجه کنید که گاهی در برخی خودروها اگر تعویض روغن به صورت دستی انجام شود، چون امکان خالی کردن تمام روغن کهنه از گیربکس وجود ندارد، مقداری از روغن کهنه داخل گیربکس باقی می‌ماند و به روغن کمتری برای تعویض (در مقایسه با زمانی که روغن را با دستگاه تمام اتوماتیک عوض میکنیم) نیاز  خواهیم داشت.

به یاد داشته باشید که در تعویض روغن با دستگاه تعویض تمام اتوماتیک، کاملا روغن کهنه از گیربکس خارج می‌شود و روغن سالمی که توسط دستگاه به گیربکس تزریق می‌شود معادل گنجایش واقعی گیربکس است.